Podcast Herzeelse Gidsen: de geschiedenis van onze molens én molenaars

7 juni 2021 | HelemaalHerzele | Cultuur

Molen Te Rullegem en rosmolen ©Molensherzele.be - Hubert D'Hauwe

Knoop het goed in jouw oren, want de overheden zijn duidelijk: de coronaprik gaat voor op onze vakantieplannen. Zo beschermen we onszelf, maar ook elkaar. En, geef toe, een vakantie dichtbij huis, dat vonden we vorige zomer toch allemaal top. Met ons programma op Radio Star en deze website zetten we de troeven van onze eigen gemeente dan ook nog eens graag in de verf. Of beter: de nieuwbakken lading Herzeelse gidsen gaat dat voor ons doen. De komende weken vertellen ze met veel enthousiasme en kennis van zaken over onze Herzeelse pareltjes. Vandaag aan de beurt: gids Nancy Terryn. Zij overtuigt jullie van de ongelofelijke geschiedenis van… onze molens én molenaars!

 

In Herzele kan je immers op enkele wieklengten van elkaar 3 maalvaardige, ambachtelijke windmolens vinden. We hebben zelfs een molen die achter de Molen te Rullegem staat, die door een paard kan worden aangedreven, een zogenaamde Rosmolen. Die molen kon door de molenaar worden gebruikt wanneer Sint-Blasius even wou… uitblazen.

(lees verder onder de foto)

Buysesmolen Sint-Antelinks - ©Molensherzele.be

De Buysesmolen in Sint-Antelinks ©Molensherzele.be - Damien De Leeuw

 

De West-Europese windmolen werd vermoedelijk bijna 1000 jaar geleden opgetrokken op een mooi door de wind gestreeld plekje in het graafschap Vlaanderen zoals in ons Herzele. Molens behoren om die reden dan ook tot ons Vlaams erfgoed. Dus niet Nederlands wat veel mensen denken!

Zodra je een molen binnenstapt, zal je grote ogen opzetten tussen de raderen, riemen, spillen en kammen van deze reusachtige Meccano. En ook kinderen zullen zich er amuseren. Die wanen zich tussen de touwen en de balken misschien wel in een schuddende boomhut.

(lees verder onder de foto)

Vangwiel en lantaarn in de Molen Te Rullegem - ©Molensherzele.be

Vangwiel en lantaarn in de Molen Te Rullegem ©Molensherzele.be - Damien De Leeuw

 

Je zal voelen dat de kracht van de natuur in staat is om draaiende bewegingen te kantelen en te versnellen en daardoor de tonnenzware molenstenen aan het draaien kan brengen. “Ongelooflijk wat ambachtslui duizend jaar geleden al konden”, ga je zeker denken. Zelfs zware zakken graan kunnen met de wind naar boven worden getrokken. “Molenaars zweten alleen bij het eten!” zegt men al lachend wel eens. Maar pas op: je mag je het beroep van molenaar ook niet al te romantisch voorstellen, want ze moesten ook wel eens ’s nachts en in gure weersomstandigheden met hun molen malen.

Ooit had de molenaar een prominente plaats tussen boer, bakker en brouwer. Molen en molenaar moesten immers eeuwenlang zorgen voor het dagelijks brood én… bier.

Men noemde de molenaar net zoals de pastoor en de burgemeester niet bij zijn naam. “Ah, de mulder van Borsbeke” of “de mulder van Sint-Antelinks” riep men als hij met paard en kar, volgeladen met graan door de Dorpsstraat slenterde. En dat paard stopte dan bij elk cafeetje want de molenaar moest toch het stof van het meel kunnen doorspoelen!

De molenaar kon ook met de stand van zijn wieken een geboorte of een overlijden bekendmaken. Tijdens kermissen werd de molen bevlagd of konden schuttersgilden op de staande wiek de hoofdvogel afschieten. De molenaar genoot bovendien de welverdiende faam een onfeilbaar weersvoorspeller te zijn, de Frank Deboosere van zijn tijd, want hij tuurde constant naar de wolken en hij werd weersveranderingen gewaar aan zijn eksterogen of zijn pruimtabak.

(lees verder onder de foto)

Molenaar Peter Vandenbrande aan de Buysesmolen - ©Molensherzele.be

Molenaar Peter Vandenbrande aan de Buysesmolen ©Molensherzele.be - Patrick Goossens

 

“Korendief”, riepen boeren wel eens als ze hun meel kwamen ophalen. Op banmolens mochten molenaars namelijk zowat 1/16 van het gemalen graan afhouden, voor zichzelf en voor de heer, maar was het soms niet een beetje meer dachten de boeren. Molenaars hanteerden ook “mulderslatijn”, een code die zij alleen begrepen met streepjes en bolletjes, om het gewicht van de zak te noteren, wat ook de twijfel over het juiste gewicht en het afgehouden deel deed groeien.

Molenaars hadden ook de reputatie vrouwenverleiders te zijn. Stel je maar eens voor dat een kloeke boerin een zak rogge op een kruiwagen naar de molen brengt, de molenaar ziet er niet onaardig uit, in de molen liggen zakken gevuld met zacht meel…. Op een molen werden zeker kinderen verwekt. Tegen ne kleinen met wit haar, zei men wel eens: “’t is ter zeker ene van de mulder”. Maar niet alle boerinnen waren bereid om te “malen” met de molenaar.

Luister maar eens naar het volgende gedichtje tussen een molenaar en een boerin (’t is wel een verhaaltje voor grotemensenoren):

Josefien, mooie boerin, malse boterbloem van mij
Laat je gaan en kom toch binnen, ik zet de zakken wel opzij.
Hier van boven op de molen is een plekje van vertier,
Ik zal met jou een beetje spelen op de molen van plezier

Ai, Miele Molenaar, wat vraag je nu van mij
Ik wil wel met je dansen, maar meer is er niet bij!
Je kleren zijn bestoven, je handen zijn te grof,
Ai, Miele Molenaar, en ik kan niet tegen het stof

Josefien, blijf maar buiten, vraag maar niets meer aan mij,
Er zijn nog genoeg boerinnen, veel gewilliger als jij
En de wind zal nog wel waaien, mijn molen zal wel gaan,
Ik zal de vrouwtjes nog doen kraaien tot mijn stenen zijn vergaan.

(lees verder onder de foto)

De stoere stenen grondzeiler, de Molen Ter Rijst, aan de Hoogstraat. Let op de speciale vorm van de kap - ©Molensherzele.be

De stoere stenen grondzeiler, de Molen Ter Rijst, aan de Hoogstraat. Let op de speciale vorm van de kap ©Molensherzele.be - Damien De Leeuw

 

Oude ambachten zijn de voorbije jaren gelukkig weer wat populairder geworden. De 4 Herzeelse molens worden bemalen en onderhouden door een enthousiaste groep van molenaars. Je kan er het beste meel ter wereld kopen, van tarwe, rogge en spelt. Ontdek dus zoals vele anderen dat haast en spoed zeldener dan ooit goed zijn en dat de traagheid van het malen van het molenmeel uiteindelijk het lekkerste brood en ander gebak op tafel toveren.

Meer informatie over de molens in Herzele kan je vinden op de website www.molensherzele.be

Luister hieronder naar de podcast van Nancy Terryn, gids in Herzele, over de molens én molenaars van Herzele. 

Audiofragmenten

Podcast Herzeelse Gidsen: de geschiedenis van onze molens én molenaars

29 mei 2021 | Bron: Lokaal Bestuur Herzele, Dienst Cultuur in samenwerking met Radio Star, HelemaalHerzele

Reclamebanner