Podcast Herzeelse Gidsen: Het tragische einde van Lowieken de leurder aan de dikke linde in Sint-Antelinks

De dikke linde in Sint-Antelinks ©Magda De Leeuw

Met ons programma op Radio Star en deze website zetten we de troeven van onze eigen gemeente graag in de verf. Of beter: de nieuwbakken lading Herzeelse gidsen gaat dat voor ons doen. De komende weken vertellen ze met veel enthousiasme en kennis van zaken over onze Herzeelse pareltjes. Vandaag aan de beurt: gids Lien De Clercq. Zij vertelt ons het verhaal van het tragische einde van Lowieken de leurder aan de dikke linde in Sint-Antelinks.

Kennen jullie het volkslied ‘Onder de oude linde’?

Onder de oude linde.

Hebben wij samen gerust;

Trof ik mijn teerbeminde,

Heb ik haar mondje gekust.

Onder de oude linde.

Vlogen de uren voorbij;

Aan den voet van dien boom,

scheen het leven een droom,

Sloeg een liefhebbend hartje voor mij

Helaas… hoe onvergetelijk het beeld ook is, aan de voet van die boom schijnt het leven niet altijd een droom…

We schrijven februari 1900. Op een vrijdag, in de late namiddag, trekt een mysterieuze volksfiguur richting bestemming Hof ’t Oppelbeke te Woubrechtegem. De man, een kranige tachtiger, overnacht er in de schuur van het hof. Dagelijks laadt hij zijn korf in om allerhande spullen aan de man (en vrouw) te brengen. Hij leurt met diverse huishoudelijke en religieuze spullen. Met zijn verkoop van schoenveters, schoenenpoets, houten wasknijpers en paternosters, bidprentjes en schapulieren verdient hij als leurder zijn brood.

De brave, ietwat mysterieuze man doet geen vlieg kwaad. Met de centjes die hij verdient kan hij in zijn maaltijden voorzien en in de pruimtabak die hij steevast kauwt. Het gerucht gaat dat hij mogelijks wel wat meer dan zijn brood verdient, en dat hij zijn opgespaard kapitaaltje bij zich draagt. Op die vrijdagnamiddag in 1900 wandelt de leurder vanuit Nederhasselt via een veldweg richting Buysesmolen. Ter hoogte van de lindeboom op het Rijstveld in Sint-Antelinks blijkt echter dat de man niet alleen op pad is…

(lees verder onder de foto)

De dikke linde met op de achtergrond de Buysesmolen ©Magda De Leeuw

Sinds eind jaren 1890 wordt Woubrechtegem en omstreken geteisterd door verscheidene criminele feiten. Heel wat gezinnen uit de normaalgezien zo rustige streek worden regelmatig opgeschrikt en slachtoffer van diefstallen en afpersingen. Hun konijnen, kippen en werkmateriaal zijn niet meer veilig. Uit vrees echter voor brandstichting van hun eigendommen, wordt over deze misdrijven niet gesproken. Bewoners houden de lippen stijf op elkaar. Niemand spreekt over de familie waarvan vermoed wordt dat zij achter deze criminele feiten zitten. Men houdt de familie liever te vriend dan te vijand.
Het taboe blijft. En de rust in het dorp blijft enigszins bewaard.

Tot die vrijdagnamiddag dus, op het pad ter hoogte van de lindeboom op het Rijstveld in Sint-Antelinks. Een landbouwer uit Aaigem keert bij valavond met paard en kar huiswaarts wanneer hij ter hoogte van de linde een gewonde man aantreft. Een korf met koopwaar ligt enkele meters verder… De landbouwer herkent de man. Is dat niet Louis De Lange, ook wel ‘Lowieken de Leurder’ genoemd, die verblijft op Hof ‘t Oppelbeke? Hij blijkt zwaargewond aan het hoofd, buiten bewustzijn maar nog ademend.

(lees verder onder de foto)

Hof ’t Oppelbeke te Woubrechtegem ©Magda De Leeuw

Louis wordt met spoed naar zijn verblijfplaats in Woubrechtegem gebracht. De geneesheer stelt een schedelfractuur vast. Blijkbaar zou hij zich kranig verdedigd hebben tegen de rake klappen die hij op het hoofd kreeg. Helaas overlijdt Louis De Lange ‘s maandags nadien aan zijn verwondingen. En met hem verdwijnen ook de mogelijke verklaringen en getuigenissen, over wie hem aanviel.

Vermoed wordt dat hij door 2 rovers werd opgewacht. Ging het om een roofoverval? Gebeurde dat omwille van het gerucht over zijn opgespaard kapitaaltje dat hij bij zich hield? Had één van de leden van de familie waarover men de lippen stijf op elkaar houdt ermee te maken? In 1898 was daar al eens iemand van veroordeeld voor een roofmoord… De geruchtenmolen in de streek draait op volle toeren.

Maar… de daders worden nooit gevat, noch veroordeeld…

Wie is verantwoordelijk voor de moord op Lowieken de Leurder? Welke stappen onderneemt het gerecht om de moord op te lossen? En welke stappen worden niet ondernomen? Is er sprake van laksheid? Van een doofpotoperatie?
Eén ding is zeker, deze tragische gebeurtenis wordt lange tijd een belangrijk gespreksonderwerp in de streek en menig marktzanger brengt liederen over de moord.

Ook onderwijzer Hilaire De Graeve vertelde het verhaal graag na bij heel wat kinderen. Hij schreef er in 1909 zelfs een taalboek over. En in dat boek stond een brief van ene Julius aan ene Emiel. Het einde van die brief luidt:

“O, die vuige lafaard! Die wreede moordenaar van eenen onschuldigen grijsaard! Ontsnapt hij nu aan het wereldlijk gerecht, hij zal toch eenmaal verschijnen voor het Opperste Gerechtshof, niet waar, Emiel? en het verschrikkelijk vonnis van den rechtveerigden God zal hij stellig niet ontgaan!”

Ter nagedachtenis aan Lowieken de Leurder wordt op de lindeboom op het Rijstveld een kruisje genageld. Sta daar gerust even stil tijdens jouw mooie wandeling "onder de oude linde".

Luister hieronder naar de podcast van Lien De Clercq, gids in Herzele, over de dikke linde van Sint-Antelinks. 

11 februari 2021 | Bron: Lokaal Bestuur Herzele, Dienst Cultuur in samenwerking met Radio Star, HelemaalHerzele